بررسی روش تفسیر "من وحی القرآن" اثر محمد حسین فضل الله

چکیده تفسیر قرآن پیوسته از دریچه نگرش های متفاوت نظر شده است به طوری که کاوش در هر یک از این رویکردها می تواند در بهره گیری صحیح از تفاسیر، سودمند باشد. این نوشتار با عنوان بررسی روش تفسیری من وحی القرآن اثر محمد حسین فضل الله در این مسیر گام برمی دارد. من وحی القرآن، در فضایی سامان یافته که نهضت بیداری اسلامی با رویکرد به مسائل اجتماعی، گفتمان حاکم در میان اندیشمندان مسلمان به شمار می رود. مفسر، در نیل به مفاهیم قرآنی، از سه روش عمده قرآن به قرآن، روایی و عقلی سود جسته است. تفسیر قرآن به قرآن وی در سه مرتبه سیاق، استعانت از آیات دیگر و تفسیر موضوعی متجلی است. بهره گیری از روایت نیز در حیطه های گوناگون تفسیر با اجتهاد مفسر و اتخاذ رویکردهای متفاوت، همراه است. از گرایش های تفسیر عقلی مورد اهتمام فضل الله می توان به ادبی، کلامی، فقهی، تربیتی و اجتماعی اشاره نمود که دو گرایش اخیر، از عنایت ویژه ای در تفسیر وی برخوردار است. فضل الله در تفسیر خویش به مبانی مشترک مفسران باور داشته و افزون بر آن مبانی مختص خویش را نیز در عرصه جامعیت قرآن، اسلوب بیانی آن و تعامل با روایات برگزیده است. این پژوهش پس از ژرف کاوی در مجلدات تفسیر من وحی القرآن و ملاحظه سایر آثار مفسر و نیز مطالعه منابع موجود در زمینه روش شناسی تفاسیر، روش تفسیری من وحی القرآن را اجتهادی جامع نگر با گرایش اجتماعی یافته و در انتها به برخی امتیازات و کاستی های تفسیر اشاره نموده است. واژگان کلیدی: روش تفسیری، من وحی القرآن، محمد حسین فضل الله، گرایش اجتماعی.